Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin tanıtımı için basın mensuplarına yönelik yapılan ankette gazetecilere ‘haber kaynakları’ soruldu. Programlanan diğer etkinlikler ise Akkuyu NGS’nin halktan önce basını ikna etmek için çalıştığını gösterdi

Doğu Eroğlu (11 Şubat 2014 BirGün Gazetesi)

Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) A.Ş.’nin, basın mensuplarının cevaplaması için bir kamuoyu araştırma şirketine yaptırdığı ankette yer alan sorular şaşkınlık yarattı. Ankette, basın mensuplarına Akkuyu NGS’yle ilgili haber yapıp yapmadıkları, haber yaptılarsa haberdeki bilgilere hangi kaynaklardan ulaştıkları soruldu. Gazetecilere haber kaynaklarının sorulduğu ankette, Akkuyu NGS yönetiminin üzerinde durulmasından tedirginlik duyduğu hususlar da ortaya çıktı. Öte yandan BirGün’ün ulaştığı diğer belgeler, Akkuyu NGS’nin tanıtımı ve pazarlanması için gazeteci örgütleriyle görüşmeler yapılacağı, tanınmış köşe yazarları ve muhabirlerle temasa geçileceğini ve santral lehine yayın yapılması için televizyon kuruluşlarıyla bağlantı kurulacağını gösteriyor.

Basın mensuplarına yöneltilen anket, Türkiye’nin en önemli sorununun ne olduğu sorusuyla başlıyor. Seçenekler arasında, “işsizlik, çevre sorunları, yoksulluk, sağlık hizmeti, eğitim olanakları, enerji fiyatlarının yüksekliği” gibi ibarelerin olduğu sorunun ardından, anket katılımcısı basın mensuplarına Türkiye’de bir enerji sorunu olup olmadığı soruluyor. Termik, hidroelektrik, nükleer ve yenilenebilir enerjiden hangisine en çok güvendiği sorulan katılımcılara, Türkiye’nin enerji ihtiyacını hangi tip üretim biçiminin giderebileceği sorusu yöneltiliyor. Anketi hazırlayan şirket, Akkuyu NGS A.Ş.’nin talebi üzerine yapılan çalışmanın Aralık 2013 ve Ocak 2014’te gerçekleştirildiğini doğruladı.

Gazetecilere garip sorular

Basın mensuplarına yönelik anketin en dikkat çekici kısmı, gazetecilere Akkuyu NGS ile ilgili haber yapıp yapmadıkları ve bu haberlere hangi kaynaklardan ulaştıklarıyla ilgili sorulardı. Ankette yer alan “Son 1 yıl içerisinde herhangi bir yerde Nükleer Enerji Santrali ile ilgili bir haber yaptınız mı?” sorusunu, “Bu haberle ilgili bilgi kaynağınız kimdi/neydi? Bu haberi nereden edindiniz?” sorusu takip etti. Katılımcı basın mensubuna, nükleer enerji santraliyle ilgili yaptığı haberin konusu da soruldu. 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 12. maddesi uyarınca, yargı mensuplarına bile haber kaynaklarını açıklamama hakkına sahip olan basın mensuplarına, Akkuyu NGS A.Ş. için yapılan ankette haber kaynaklarının sorulması şaşkınlık yaratırken, ankette basın mensuplarından kişisel iletişim bilgilerinin yanı sıra çalıştıkları kurum ve görev tanımlarına ilişkin detaylar da istendi.

Arzulanan kamuoyu algısı belli oldu

Akkuyu NGS ile ilgili haberleri hangi kaynaklardan almayı tercih edecekleri (Gazeteler, bilimsel yayınlar, STK’lar, televizyon programları, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Akkuyu NGS A.Ş., yerel idareler vb.), hangi ülkenin nükleer santral teknolojisini en güvenli olarak değerlendirdikleri, ROSATOM firmasına güvenip güvenmedikleri gibi sorular da basın mensuplarına yöneltildi. Rus nükleer teknolojisine duyulan güven hakkında yöneltilen bir soruda ise derecelendirilmek üzere sıralanan şu ifadeler, basında ve kamuoyunda oluşturulmak istenen algıya ilişkin ipuçları verdi: 

  • “Ruslar nükleer santral teknolojisi en yüksek güvenlik standartlarına sahiptir,”
  • “Çevreye önem vererek, ekolojik denge konusunda öncesi ve sonrası araştırmaları yapacaklar,”
  • “Rusya’nın kullandığı VVER tipi reaktör Fukuşima kazası sonrasında alınan ek önlemlerle daha da yüksek bir teknolojiye ulaşmıştır,”
  • “Ruslar nükleer santral kurduğu ülkelerde sağladığı eğitimle yerli insan altyapısını da oluştururlar,”
  • “Ruslar bilgi paylaşımı yaparak, teknoloji transferini de sağlarlar,” “İnsan sağlığına yönelik üst düzey hassasiyet göstererek, santral çalışanları ve yöre halkının sağlığını korur.”

Kaygılar: Kirlilik, güvenlik, atıklar, deprem

Ankette basın mensuplarına, nükleer enerji santraliyle ilgili kaygıları olup olmadığı da soruldu. Nükleerle ilgili olası kaygılar arasında, “Güvenli bir şekilde işletilemez,” “İnsan sağlığını tehdit eder,” “Terör saldırılarına hedef olur,” “Çevre kirliliğine neden olur,” “Deprem olması durumunda risk oluşturur,” “Nükleer atık oluşturur,” “Deniz canlılarına zarar verir,” “Tarım ve hayvancılık sektörünün büyümesini engeller,” “Turist gelmesine engel olur,” “Rus teknolojisi güvenilmezdir” ifadeleri yer aldı.

Nükleeri pazarlayacak basına yakın markaj

Akkuyu NGS’nin Türkiye’ye pazarlanması, nükleer enerjinin güvenli ve ekonomik olduğuna ilişkin algı yaratımı çalışmaları, yurttaşların yanı sıra basın çalışanlarına yönelik planlanan etkinliklerle desteklenmek isteniyor. Ortaya çıkan diğer belgelere göre, bu amaca yönelik olarak Ekonomi Gazetecileri Derneği, Enerji Gazetecileri ve Medya Derneği gibi gazeteci örgütlenmeleri ile görüşmeler yapılması ve Ankara ile Mersin’deki basın mensuplarıyla toplantılar düzenlenmesi kararlaştırıldı. Kamuoyu algı yönetiminin gazete ve televizyonların yayın programlarına girebilmesi için birkaç büyük basın kuruluşunun ekonomi müdürleri, geniş kitlelere ulaşan bazı televizyon programlarının yapımcıları ve gazetelerin kimi köşe yazarları tespit edildi ve “görüşülecek kişiler listesi” oluşturuldu. Listede, yazıları her gün sosyal medyada binlerce kişi tarafından paylaşılan isimlerin olması dikkat çekti. Akkuyu NGS’nin basın programında çevre ve yaşam hakkı için verdikleri uğraşla tanınan isimlerin ve çevre gazetecilerine ait örgütler yer almadı. Tüm bunlara ek olarak, ulusal basının bazı mensuplarının Rusya ve Fransa’ya götürülerek buradaki santral teknolojilerini görmesi ve Türkiye’de kurulması planlanan santralin güvenliğiyle ilgili kaygıları gidermeye yönelik makale ve haberler kaleme almaları tasarlandı.