Eurostat verilerine göre AB’de inşaat sektörü küçülürken, gayrimenkul satışları düşen Türkiye büyüme hedeflerini tutturmak için dev projelere devlet garantisi veriyor

Doğu Eroğlu (25 Nisan 2014 BirGün Gazetesi)

Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) açıkladığı veriler Avrupa Birliği’nde (AB) inşaat sektörünün küçüldüğüne işaret ederken, TÜİK’in (Türkiye İstatistik Kurumu) Türkiye’deki gayrimenkul satışlarında yüzde 11 gerileme görüldüğünü gösteren verileri açıklaması inşaat sektörünün küçülebileceği beklentilerine yol açtı. AB’de 2010-2013 döneminde inşaat sektörü yüzde 5,5 küçülürken, aynı dönemde sektörde rekor büyüme oranları yakalayan Türkiye’de son yılda konut satışlarında meydana gelen büyük düşüş, özel sektöre dev inşaat projeleri için sağlanan Hazine garantisinin de şifrelerini verdi.

AB’de inşaat yüzde beş küçüldü

Eurostat’ın önceki gün açıkladığı verilere göre, AB’de inşaat sektöründeki büyüme sıfıra yaklaştı. Ocak 2014’ten Şubat 2014’e Avro Bölgesi ve 28 AB üye ülkesinde inşaat sektöründeki büyüme oranı yüzde 0,1 olarak hesaplanırken, 2010-2013 döneminde Avrupa’daki inşaat sektörü yüzde 5’in üzerinde küçüldü. Avro Bölgesi’nde üç yıllık süreçte inşaat sektöründeki düşüş yüzde 6,08 olarak hesaplanırken, 28 AB üye ülkesindeki düşüş yüzde 5,5 olarak ölçüldü. Aylık üretimdeki düşüşlerde yüzde 4,9’la başı çeken Slovenya’yı, yüzde 3,7 düşüş yaşayan İtalya ve inşaat cirosu yüzde 2,8 azalan Birleşik Krallık izledi.

Türkiye’de tehlike çanları

2010-2013 periyodunda Türkiye’deki inşaat üretimi ise yüzde 21,2 oranında büyüdü. 2014 ilk çeyreğine ilişkin inşaat sektörü verilerinin henüz TÜİK tarafından açıklanmamasına karşın AKP hükümetinin dev inşaat projeleri için hazine garantisi sağlaması Türkiye’deki inşaat kaynaklı büyümenin tehlikeye girdiği yorumlarına yol açarken, konut satışlarının 2014 Mart’ta bir önceki senenin Mart ayına göre yüzde 11 azalması ise tehdidin sanılandan büyük olduğunu ortaya koydu. Türkiye’de 2013 yılında inşaat sektöründeki büyüme yüzde 7,1 oranında gerçekleşmiş, inşaat sektörünün gayri safi yurtiçi hasıladaki payı yüzde 5,9’a ulaşmıştı. 2011’de önceki yıla göre yüzde 11,5 oranında büyüyen inşaat sektörü 2012’de yüzde 0,6 oranında büyümüştü.

Konut satışları düşüyor

TÜİK tarafından dün açıklanan veriler Türkiye’deki konuta bağlı büyüme eğiliminin zayıflamaya yüz tuttuğunu ortaya koydu. TÜİK verilerine göre, 2014 yılının ilk çeyreğindeki konut satışları, geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 6 düştü. 2014 yılı Mart ayındaki konut satışları ise 2013’ün Mart ayına göre ise yüzde 11 geriledi. Mart ayında 87 bin 617 konut satışı gerçekleştirilirken, bu satışların yalnızca 41 bin 983’ü yeni yapı stoğu içerisinden yapıldı. Konut satışlarındaki en çarpıcı düşüş ise ipotekli satışlarda görüldü. Önceki yılın Mart ayına göre yüzde 41 azalan ipotekli satışların önceki yılın Ocak-Mart dönemine göre düşüşü ise yüzde 30 olarak ölçüldü. 2013’ün ilk çeyreğinde 115 bin 540 konut ipotekli olarak satılırken, 2014 yılında ipotekli konut satışı 80 bin 570 olarak hesaplandı.

Hazine garantisi büyüme endişesinden mi?

İnşaat sektöründeki büyümenin düşeceği beklentisinin gerçeğe dönüşeceğine işaret eden veriler, 19 Nisan Cumartesi günü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren ve özel sektörün Yap-İşlet-Devret modeliyle gerçekleştirdiği 1 milyar TL’den büyük projelere Hazine garantisi sağlayan yönetmelik değişikliğinin amaçlarına ilişkin de ipuçları verdi. “Hazine Müsteşarlığı tarafından gerçekleştirilecek borç üstlenimi hakkında yönetmelik” üzerinde yapılan değişikliklerle, özel sektöre dev inşaat projeleri için garanti verilmiş, garantilerin ileriki yıllar için 3 milyar dolarla sınırlanması, geçmişe yönelik ise limitsiz olarak uygulanması kararlaştırılmıştı. Yönetmelik değişikliğiyle, Hazine’nin üstlendiği borçların Resmi Gazete yoluyla ilan edilmesi uygulamasına da son verilmişti.

Ekonomik istikrarsızlıktan toplumsal krize

Yerli ve yabancı pek çok tanınmış iktisatçı önceki yıllarda rekor büyüme oranları yakalayan ve Türkiye’nin toplam büyüme oranını önemli ölçüde artıran inşaat sektörü büyümesinin tehlikeli olabileceği vurgusunu yapmışlardı. ABD’de geçtiğimiz yıllarda ortaya çıkan konut balonunun 2008’deki Mortgage Krizi’ni başlattığını ve 2008-2012 yılları arasında tüm dünyada ekonomik durgunluğuna yol açtığına dikkat çeken uzmanlar, benzer bir sürecin Türkiye’de de yaşanabileceği uyarısında bulunmuşlardı. Nisan ayında Türkiye’de bir dizi konferansa katılan İngiliz sosyal bilimci David Harvey ise inşaat bombardımanının insanları yerlerinden ettiğini, inşaat patlamasına karşın pek çok kişinin barınma ihtiyacının karşılanamadığını belirtmiş, ekonomik istikrarsızlığın toplumsal dengesizliğe dönüştüğü yorumunu yapmıştı.