1983 yılından kalma yasal boşluğu değerlendiren hükümet, TMMOB’ye bağlı Orman Mühendisleri Odası’nı Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na bağlarken, 11 meslek odasının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlanmasının da önü açıldı

Doğu Eroğlu (8 Kasım 2013 BirGün Gazetesi)

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı Orman Mühendisleri Odası’nın idari ve mali denetimi Bakanlar Kurulu kararıyla Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na devredilirken, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 11 meslek odasının idari ve mali denetim yetkisinin kendisine bağlanması için Kararname çıkarttı. Erdoğan Bayraktar imzalı kararname Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilmesi halinde, TMMOB’ye bağlı 24 meslek odasının 12’si hükümet kontrolüne geçmiş olacak.

Resmi Gazete’de yayınlanan Bakanlar Kurulu kararına göre, Orman Mühendisleri Odası’nın idari ve mali denetimi, 6235 sayılı TMMOB Kanunu’nun ek 3’üncü maddesine dayanılarak, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na bağlandı. Kararda, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın 26 Eylül 2013 tarihli yazısı işaret edildi.

11 oda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na

Resmi Gazete’de yayınlanan kararın hemen ardından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da harekete geçti. Orman Mühendisleri Odası’nın Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na bağlanması kararının kesinleşmesiyle birlikte Başbakanlığa bir kararname gönderen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TMMOB’ye bağlı 11 meslek odasının idari ve mali denetiminin kendilerine bağlanmasını talep etti. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın idari ve mali denetimini üstlenmek istediği odalar arasında Çevre Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, İç Mimarlar Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Jeofizik Mühendisleri Odası, Makine Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası, Peyzaj Mimarları Odası ve Şehir Plancıları Odası bulunuyor. 

12 Eylül yasasıyla odalara darbe

TMMOB’ye yapılan darbede, 12 Eylül askeri darbesinin ardından göreve gelen Bülend Ulusu hükümeti tarafından çıkartılan bir kanun hükmünde kararname ile 6235 Sayılı Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’na yapılan ek madde kullanıldı. 19 Nisan 1983 tarihinde çıkartılan 66 No’lu Kanun Hükmünde Kararname ile yasaya eklenen Ek Madde 3, “TMMOB üzerinde, Bayındırlık Bakanlığınca; ihtisas dallarına göre, Odalar üzerinde ise, ilgili bakanlıklarca idari ve mali denetim yapılır. İlgili Bakanlıklar; Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile tespit edilir” ifadesini içeriyor. TMMOB hukukçuları, 1983’te yasaya eklenen Ek Madde 3’ün şimdiye dek hiç kullanılmadığını, Orman Mühendisleri Odası ve diğer 11 odanın çeşitli bakanlıklara bağlanmasında, 12 Eylül’den kalma bu maddeden yararlanıldığını belirtiyorlar. Orman Mühendisleri Odası’nın ek 3’üncü madde işaret edilerek Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na bağlanmasının ardından, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Başbakanlığa gönderdiği kararnamede yine aynı madde dayanak gösterildi.

‘12 Eylül AKP’yle sürüyor’

Bakanlar Kurulu kararının Resmi Gazete’de yayınlanmasının ardından TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Soğancı, gelişmelerle ilgili basına bilgi verdi. Orman Mühendisleri Odası’nın Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na bağlanmasının resmiyet kazanmasının ardından sırada 11 meslek odasının daha olduğunu doğrulayan Soğancı, odaları bakanlık denetimine sokan uygulamanın 12 Eylül yasalarına dayandırılmasına dikkat çekti. Soğancı, “AKP 12 Eylül darbecilerinin getirdiği ama bugüne kadar ne darbecilerin ne de sonraki hükümetlerin uygulamadığı vesayet sistemini uygulama kararı aldı. İktidarı elde tutacak tüm 12 Eylül yasalarının yürürlükte; bu yasaların öngöremediği noktaları da iktidar hızla kapatıyor. 12 Eylül AKP ile sürüyor” değerlendirmesinde bulundu.

Hukukçulardan iki farklı görüş

Orman Mühendisleri Odası’nın idari ve mali yönden Orman ve Su İşleri Bakanlığı denetimine sokan Bakanlar Kurulu kararı, hukuk camiasında da farklı yorumlara yol açtı. Kimi hukukçular Bakanlar Kurulu kararıyla birlikte odaların doğrudan devlet silsilesine girdiği görüşünde. Bu yaklaşıma göre, odaların her türlü işlem ve kararı kararlarına ilişkin, bağlandıkları bakanlığa hesap verme zorunluluğu doğabilir. TMMOB Kanunu’na 1983 tarihli 66 Sayılı KHK ile getirilen ek 3’üncü maddenin, idari ve mali denetime ilişkin esasları düzenlememesinden ötürü, yeni bir kanun düzenlenene dek idari ve mali denetimin sınırları bakanlıklar tarafından belirlenebilecek. Bakanlıklar gerekli görmeleri halinde odalara bakanlık adına görev yapabilecek yöneticiler atayabilecek. Odaların dava açma kararları, harcamaları, her türlü etkinlikleri ve yayınları bakanlık denetimine tabi olabilecek.

İkinci görüş ise, odalara yapılacak bakanlık denetimini düzenleyen bir kanun olmaksızın alınan Bakanlar Kurulu kararının bir şey ifade etmediği yönünde. BirGün’e değerlendirmelerde bulunan Mimarlar Odası Genel Merkez avukatlarından Berna Çelik ise, 6235 sayılı TMMOB Kanunu’nda değişiklik yapılmaksızın bakanlıkların denetime başlamalarının Anayasa’ya aykırı olacağı görüşünde. Bakanlar Kurulu’nun kararıyla odaları denetleyecek bakanlıkların belirlenmesinin yeterli olmayacağını söyleyen Çelik, “Baroları ve Türkiye Barolar Birliği’ni Adalet Bakanlığı denetliyor ancak bu denetimin sınırları ilgili yasalarla belirlenmiş durumda. Yani denetime karşın son kararı yerinden yönetimi kuruluşu alıyor. Bakanlıkların bu kararları ortadan kaldıracak veya geçersiz kılacak kararlar vermesi, bu konuda bir kanun olmadığı takdirde Anayasa’ya aykırıdır. 6235 sayılı TMMOB Kanunu’nda değişiklik yapılmadan denetimde uygulamaya geçilmesi odalar tarafından incelenecek ve gerekirse davalara konu edilecektir” ifadelerini kullandı.