Sabah ve ATV’yi almakla görevlendiren Cengiz’in enerji santrali projesi de usulsüz çıktı. Cengiz Holding’in Karabiga’daki termik santral projesinde yönetmeliklere uyulmadı, dev termik santral projesi dört küçük proje olarak gösterilip denetimden kaçırıldı
Doğu Eroğlu (18 Şubat 2014 BirGün Gazetesi)
17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet skandalına karışan, Sabah ve ATV’nin satın alınması için kurulan havuz iddialarıyla gündeme gelen Mehmet Cengiz’in ortağı olduğu 1 milyar 710 milyon TL bedelli Cenal Enerji Santrali hakkındaki iddialar yargıya taşındı. Çanakkale’nin Karabiga beldesine yapımı planlanan dev termik santralin yönetmeliklere aykırı olarak dört parçaya ayrılarak denetimlerden ve yükümlülüklerden kaçırıldı. Meslek odaları, yerel dernekler ve Çanakkaleli yurttaşlar yönetmeliklere aykırı uygulamanın iptali için yargıya başvuru yaptı ancak termik santralin kömür depolama alanı için yapılacak 190 bin metrekarelik deniz dolgusunun inşaatına başlandı bile.
Proje kamu denetiminden nasıl kaçırıldı?
Cengiz Holding ve Alarko’nun ortak enerji santrali projesi için kurulan Cenal Elektrik Üretim A.Ş., Cenal Enerji Santrali (ES) için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ilk başvurusunu 2012 yılı içerisinde yaptı. 1320 megavatlık kurulu güce sahip olan ve 1 milyar 710 milyon TL bedelli ithal kömüre dayalı termik santral projesi için 2012 yılında hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporunu değerlendiren Bakanlık, 9 Mayıs 2012 tarihinde başvuruyla ilgili ÇED Olumlu kararı aldı. Ziraat Mühendisleri Odası ve yerel derneklerin Bakanlık aleyhine açtığı dava sonucunda, Cenal ES hakkındaki ÇED Olumlu kararının yürütmesi Çanakkale İdare Mahkemesi’nin 19 Temmuz 2013’te aldığı kararla durduruldu. ÇED Olumlu kararının yürütmesinin durdurulmasının ardından Cengiz-Alarko ortaklığı termik santral projesinin kabulü için yeni bir strateji benimsedi. Yürütmesi durdurulan ÇED Raporu’nda tadilat yaparak yeniden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunan Cenal A.Ş., denetimden kurtulmak için 3 ek ÇED başvurusu daha yaptı. Termik santralin çeşitli ünitelerini farklı projeler gibi göstererek bu üniteler için ayrı ÇED raporları hazırlandı.
Dev termik santrale dört ayrı proje
Cenal Enerji Santrali, Limanı, Kül Depolama Sahası ve Derin Deniz Projesi’nin ÇED Olumlu kararının yürütmesi durdurulunca, dev termik santral kâğıt üzerinde dörde bölündü. Yürütmesi durdurulan kararın eksik yönleri revize edildi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunuldu. Cenal Enerji Santrali ve Derin Deniz Deşarjı Projesi olarak ÇED İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu’na sunulan projeye 10 Aralık 2013’te ÇED Olumlu kararı verildi. İkinci proje Cenal Atık Depolama Sahası Projesi adı altında sunuldu ve 10 Eylül 2013’te ÇED Olumlu kararı aldı. Cenal Yeni Dolgu Alanı isimli projeye ÇED Gerekli Değildir kararı alınırken, Cenal Enerji Santrali Deniz Yapıları Projesi hakkında sunulan ÇED Raporu hakkında henüz karar çıkmadı.
Niçin hukuka aykırı?
Cenal ES projesiyle ilgili Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na yaptığı tüm ÇED başvuruları, ilgili başvuruları 17 Temmuz 2008 tarihli ÇED Yönetmeliği’nin yürürlükte olduğu dönemde yapıldığı için, 2008 tarihli yönetmeliğin hükümlerine tabi tutuluyor. Ancak termik santral projesinin dört parçaya bölünmesi, 17 Temmuz 2008 tarihinde yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği hükümlerine aykırı. İlgili yönetmeliğin “Entegre projeler” başlıklı 25. maddesinin 1. fıkrasında, “Birden fazla projeyi kapsayan entegre bir projenin planlanması halinde, Bakanlıkça entegre proje için tek Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası hazırlanması istenir” hükmü, Cenal ES’in dört farklı başvuruya bölünmesiyle çiğnenmiş oldu.
Benzer taktik Gerze’de denenmişti
Benzer bir strateji Anadolu Grubu’nun Sinop’un Gerze ilçesinde yapmayı planladığı Gerze Termik Enerji Santrali için yapılmış, Anadolu Grubu’nun projeyi birkaç parçaya ayırıp, santralin orman alanı içinde bulunmadığı gerekçesiyle Orman Genel Müdürlüğü’nden olumlu görüş istemiş ve ÇED sürecini devam ettirmeye çalışmıştı. Şirketin başvurusunu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü değerlendirmiş, belli ünitelerin orman alanı dışına taşınmasının santral projesinin orman içerisine yapılacağı gerçeğini değiştirmediği belirtilmişti. Müdürlük 2 Ağustos 2013’te, “Bir termik santral için kömür depolama sahası, kömür konveyör hattı, kül depolama sahası, soğutma suyu isale hattı ve şalt sahası da tesisin ana ünitesi olarak değerlendirilmektedir” açıklamasını yapmış, Gerze Enerji Santrali’nin ÇED sürecinin yeniden başlatılmaması yönünde karar vermişti.
Dolguya başlandı bile
Cenal ES’in dört ayrı projeye bölünüp denetimden kaçırılması, sivil toplumu ve Çanakkaleli yurttaşları da harekete geçirdi. TMMOB’ye bağlı Ziraat Mühendisleri ve Peyzaj Mimarları Odaları, Karabiga Temiz Doğa Derneği, Biga Çevre Derneği, Madra Dağı ve Kaz Dağı Belediyeler Birliği ile Çanakkaleli yurttaşlar, 10 Şubat tarihinde projeyle ilgili tüm ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir kararlarının yürütmelerinin durdurulması ve iptali istemiyle dava açtı. Ancak projenin dört parçasından biri olan deniz dolgusunun inşaatına başlandı bile. Deniz yüzeyindeki toplam 190 bin 666 metrekarelik alanın doldurulmasının öngörüldüğü tali proje, Çanakkale Valiliği’nden ÇED Gerekli Değildir kararı almıştı. Dev dolgu alanı, santralde yakılmak üzere ithal edilecek kömürlerin depolanması için kullanılacak.