Nükleer santral için 807 soru ve öneriyi yanıtlayarak yeni ÇED Raporu hazırladığını iddia eden Akkuyu NGS A.Ş., İDK toplantısında yaşama yapılacak etki ve atıkların bertarafı konularındaki sorulara yine tatmin edici yanıtlar veremedi

Doğu Eroğlu (BirGün Gazetesi, 25 Temmuz 2014)

Mersin’in Gülnar ilçesi yakınlarına kurulması planlanan Akkuyu Nükleer Güç Santralı için yapılan İnceleme Değerlendirme Komisyonu (İDK) toplantısında, nükleer santral yine pek çok açıdan sınıfta kaldı. Akkuyu NGS reaktör üniteleri, atık depolama tesisleri, kıyı yapıları ve diğer tali projeleri kapsayan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Raporunun masaya yatırıldığı toplantıda Akkuyu NGS A.Ş. adına yapılan sunum, toplantıya katılan demokratik kitle örgütlerini tatmin etmedi. 11 Bakanlık, Mersin Valiliği, Mersin Büyükşehir Belediyesi ile Boğaziçi, Hacettepe, Mersin Üniversiteleri ve ODTÜ temsilcilerinin katıldığı toplantıda, Ekoloji Kolektifi, TEMA Vakfı ve Greenpeace ÇED Raporuna ilişkin görüş ve eleştirilerini sundu. Resmi kurumların ilk İDK toplantısında belirttiği görüşleri içeren tutanak Başbakanlık talimatına rağmen kamuoyuyla hala paylaşılmazken, dünkü toplantıda resmi kurumların görüş belirttiği kısım yine demokratik kitle örgütlerine kapalı gerçekleştirildi.

Atıklar Türkiye’de mi, değil mi?

Akkuyu NGS A.Ş. adına yapılan sunumda, 1-2 Ekim 2013 tarihindeki ilk İDK toplantısına katılan 56 kurumdan alınan 807 görüş ve öneri ışığında Revize ÇED Raporu hazırlandığı belirtildi. Sunumda flora ve fauna için koruma önlemlerinin güncellendiğini, jeoloji, sismoloji ve hidrojeoloji konusundaki eksiklerin giderildiğini, doz hesaplarının güncellendiğini açıklandı. Reaktörlerde kullanılan yakıtın yeniden işleme, ıslak ve kuru depolama ile jeolojik depolama yöntemleriyle saklanacağı veya dönüştürüleceği belirtilirken, radyoaktif atıklarda ise yüzeye yakın depolama ve jeolojik depolama yöntemlerinin kullanacağı vurgulandı. Akkuyu NGS reaktörlerinden çıkacak radyoaktif atıkların Çanakkale ve İstanbul Boğazlarından geçerek Rusya’ya götürüleceği ilişkin tartışmalara da değinilen sunumda kullanılan, “Akkuyu NGS’de oluşacak bütün radyoaktif atıklar, NGS’nin ömrü boyunca bu tesislerde muhafaza edilebilecektir. Bertaraf işlemi NGS’nin ömrünün tamamlanmasından sonra gerçekleştirilecektir” ifadeleri tartışma yarattı. Bu ifadelere göre, atıkların Akkuyu NGS kullanım ömrü sonrasında nasıl değerlendirileceğinin ucu açık bırakılması kafaları karıştırdı.

Kurumlar, ‘Rapor yetersiz’ dedi

TEMA: Atıkların bertarafı net belirtilmemiş. Uluslararası Sözleşme kapsamında yakıtlar Rusya’ya gönderilecek deniyor ama süreç açıklanmıyor. Türkiye mevzuatına göre nükleer santralın denenmiş, başarıyla uygulanmış olması gerekiyor. Bu model daha önce inşa edilmediği için sınanmışlık ilkesine aykırı. Acil koruyucu eylem planlama bölgesi için 5,4 km yarıçaplı alan nasıl belirlendi? 1976’da yer seçimi yapılırken bölgede tarım ve turizm olmadığı söyleniyordu. Artık burası turizm açısından bir çekim merkezi.

Ekoloji Kolektifi: birinci İDK toplantısı tutanakları Başbakanlık talimatına rağmen kamuoyuna açıklanmadı. Rusya Federasyonu mevzuatı nükleer atıkların ülkeye sokulmasına izin vermiyor. Rusya atıkları almayınca atıklar Türkiye’de bertaraf edilecek ve maliyet artacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı enerji birim fiyatı hesaplarını yeniden yapsın. Madem bu işi bir enerji yatırımı olarak yapıyorsunuz, hesabı doğru yapın ki herkes gerçek maliyetleri görsün.

Greenpeace: Atık yönetiminde eksiklikler var. Emniyet şartları somut olarak belirtilmemiş. Tüketilmiş atıklar ülke dışına deniz yoluyla çıkacaksa ciddi nüfusa sahip kentlerin yakınından geçecek. Atıkların taşınması yüksek riskli ve ÇED’e tabii bir faaliyettir. ÇED süreci bir bütündür; mevcut ÇED’e bu süreç entegre edilmemiştir. Terör riski, sabotaj riski söz konusu olduğunda güvenlik önlemleri oluşturulmamış, kaza senaryoları hazırlanmamış. Kaza sonrasındaki hukuki ve mali sorumluluğu kim üstlenecek? Akkuyu NGS A.Ş.’nin kazanın mali sorumluluğunu üstlenebilecek sermaye yapısı olup olmadığına ilişkin analiz yapılmamış. Radyoaktif atıkların miktarı, ne tür tesislerde, hangi teknoloji kullanılarak tutulacağı ÇED’de belirtilmemiş.