Anayasa Mahkemesinin dev projelere ÇED muafiyeti getiren düzenlemeyi iptaline karşın İstanbul Boğazına yapılan Üçüncü Köprüyü de içeren Kuzey Marmara Otoyolu Projesi sürüyor. Yetkililere göre ortada başlatılmış bir ÇED süreci de yok
Doğu Eroğlu (23 Ağustos 2014 BirGün Gazetesi)
Anayasa Mahkemesinin dev projeleri Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği hükümlerinden muaf tutan düzenlemeyi iptal etmesine rağmen İstanbul Boğazına yapılan Üçüncü Köprünün ve Kuzey Marmara Otoyolu Projesinin inşaatı sürüyor. BirGün’ün ulaştığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü yetkilileri, projeyle ilgili kendilerine ulaşan bir ÇED Başvuru Dosyası olmadığını belirtirken, Kuzey Marmara Otoyolu Projesinin ÇED Yönetmeliğinden muaf olduğunun altını çizdiler. Projenin yüklenicisi konsorsiyum ile projenin ÇED Yönetmeliğinden kaçırılması üzerine ortaya çıkan kamuoyu tepkisi yüzünden oluşturulan “ÇŞED Raporunu” hazırlayan firma ise konuyla ilgili soruları yanıtsız bıraktılar. Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’nun 2013 yılında yaptığı resmi açıklamaya göre, Kuzey Marmara Otoyolu Projesinin yalnızca Üçüncü Köprü kısmının yapımı için 381 bin 96 ağaç kesilecek.
AYM iptal etti ama uyan yok
29 Mayıs 2013’te Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Torba Kanunun içerdiği düzenlemeler sayesinde ÇED Yönetmeliği kapsamından çıkartıldı. ÇED Yönetmeliğindeki Geçici 3’üncü maddede yapılan değişiklikle, 23 Haziran 1997 tarihinden önce kamu yatırım programına alınmış ve 29 Mayıs 2013 tarihi itibarıyla planlama aşaması geçmiş ve ihale süreci başlamış veya işletmeye başlamış olan projelere ÇED muafiyeti getirildi. Kuzey Marmara Otoyolu Projesi de böylelikle ÇED Yönetmeliği kapsamından çıkarılmış oldu. Fakat İstanbul Boğazı 3. Karayolu Geçişi olarak adlandırılan Üçüncü Köprü projesinin de dâhil olduğu Kuzey Marmara Otoyolu projesi, Anayasa Mahkemesinin 3 Temmuz 2014 tarihli kararıyla ÇED muafiyeti getiren maddedeki “planlama aşaması geçmiş ve ihale süreci başlamış olan” ibaresini iptal etmesiyle muafiyet ortadan kalktı. Pek çok hukukçuya göre, AYM kararının geriye yürümesi ve ÇED muafiyeti tanınan projeler için ÇED süreçleri başlatılması gerekiyor. ÇED Yönetmeliğiyle idarenin denetim sorumluluğunu yerine getirdiğini belirten hukukçular, kamu düzeninin sağlanması için kararın geriye yürümesinin ve projeler için ÇED Başvuru Dosyaları hazırlanması gerektiğini ifade ederken, yetkili kurumlar ve proje yürütücülerinin ÇED sürecine ilişkin henüz bir çalışma başlatmadıkları anlaşıldı.
Bakanlığa göre muafiyet sürüyor
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğünün, ÇED Yönetmeliğine tabi ulaşım projelerinden sorumlu birimi olan Altyapı Yatırımları ÇED ve Stratejik Çevresel Değerlendirme Dairesi Başkanı Ahmet Malkoç BirGün’e yaptığı açıklamada, Kuzey Marmara Otoyolu Projesinin ÇED Yönetmeliğinden muaf olduğunun altını çizdi. AYM kararı hatırlatıldığında ise Malkoç’un yanıtı şöyle oldu: “AYM’nin kararı geriye yürümez. Proje ÇED Yönetmeliği hükümlerinden muaf olduğu için projeyle ilgili olarak birimimize ulaşan bir ÇED Başvuru Dosyası yok.”
Şirketler sorulara yanıt vermiyor
Kuzey Marmara Otoyolu Projesine ÇED muafiyeti sağlanması sonrası ortaya çıkan tepkiler üzerine bağlayıcılığı bulunmayan “Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED) Raporu” isimli bir belge düzenlenmişti. ÇSED Raporunu hazırlayan uluslararası mühendislik ve teknik danışmanlık firması AECOM’un Türkiye ofisi yetkilileri, AYM kararı sonrası ÇED Başvuru Dosyası hazırlığına başlayıp başlamadıklarına ilişkin sorulara yanıt vermekten kaçındı. AECOM, kendileri aracılığıyla üçüncü bir firmaya ÇED Başvuru Dosyası hazırlatılıp hazırlatılmadığına dair sorulara da cevap vermedi. Kuzey Marmara Otoyolu Projesinin yüklenicisi olan konsorsiyum da konuyla ilgili soruları yanıtsız bıraktı. IC İçtaş ile Astaldi ortaklığında gerçekleştirilen projeye ait bir ÇED Başvuru Dosyası hazırlanıp hazırlanmadığına ilişkin sorularımıza ICA Konsorsiyumu yetkilileri de yanıt vermediler.