Türkiye’deki inşaatların yüzde 1’ini bile denetlemeyen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, denetlediği her 10 inşaattan 4’üne durdurma veya kapatma verdiği halde özelleşmiş iş güvenliği sisteminde ısrarlı
Doğu Eroğlu (1 Şubat 2015, Birgün Gazetesi)
CHP Bartın Milletvekili Rıza Yalçınkaya, 8 Eylül 2014’te Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik tarafından yanıtlanması istemiyle TBMM Başkanlığına sunduğu yazılı soru önergesinde, 10 işçinin yaşamını yitirdiği İstanbul Torun Center’daki iş cinayetlerini, sektöre ilişkin Bakanlık denetimlerini ve yeni düzenleme yapılıp yapılmayacağını sordu. Bakanlık, 20 Ocak 2015 tarihli yanıtında Torun Center’a ve olası bir reforma ilişkin soruları cevapsız bırakırken, inşaat işkolundaki denetimsizliği gözler önüne serdi. İnşaatlardaki denetimi özel şirketlere devreden Bakanlığın, 2009’dan beri yaptığı programlı ve programsız her 10 denetimden 4’ünde kapatma veya durdurma kararı verdiği, Bakanlık tarafından denetlenebilen inşaat işyeri oranınınsa sektördeki toplam inşaatların yüzde 1’ine bile ulaşmadığı anlaşıldı.
5 yılda 3,513 denetim
Bakanlık, yapı işyerlerinde 2009 yılında yaptığı 86 işyeri teftişinin 57’sinde, 2010’daki 297 teftişin 284’ünde, 2011’de 326 teftişin 314’ünde, 2012’deyse 443 teftişin 336’sında iş durdurma veya kapatma kararı aldı. 2013’te 1.206 yapı işyerinde teftiş yapılırken, 155 işyerinde işin durdurulması veya işyerinin kapatılması yönünde kanaat belirtildi. 2014 yılında 15 Ekim tarihi itibarıyla Bakanlık inşaat sektöründe programlı ve programsız toplam 1.155 teftiş yaptı. Bu teftişlerin 282’sinde işin durdurulması kararı verildi.
Her 10 denetimden dördüne kapatma veya durdurma
Denetlenen işyerleri için 2009’da yüzde 66,2, 2010’da yüzde 95,6, 2011’de yüzde 96,3, 2012’de yüzde 75,8 2013’teyse yüzde 12,8 oranında durdurma veya kapatma kararı alındı. 2014’te 15 Ekim’e dek gerçekleştirilen denetimlerin yüzde 24,4’ü durdurma veya kapatmayla neticelendi. Yani, Bakanlık 2009 yılından Ekim 2014’e dek yaptığı 3 bin 513 denetimin 1.428’i neticesinde iş durdurma veya işyeri kapatma kararı aldı. Bir başka deyişle, 2009’dan itibaren yapılan her 10 denetimden 4’ünde iş durdurma veya kapatma kararı verildi.
İnşaatların yüzde 1’ini bile denetlemedi
SGK’nın 2013 Yıllığına göre, bina inşaatı alanında faaliyet gösteren 111 bin 117, bina dışı yapıların inşaatı alanında faaliyet gösterense 14 bin 223 işyeri bulunuyor. Yani 2013 sonu itibarıyla kayıt dışı olmayan inşaat kolu işyerlerinin sayısı 125 bin 340. 2014 yılı içinde biten ve yeni başlayan inşaatlar göz önünde bulundurulup, kayıt dışı inşaatların da eklenmesiyle bu sayının daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. En az 125 bin 340 olan inşaat işkolu işyerlerinden Bakanlık 2014 yılında 15 Ekim’e dek yalnızca 1.155 teftiş yaptı. Yani inşaatların sadece yüzde 0,92’sini denetleyebildi.
1,980,000 emekçi denetimsiz inşaatlarda
SGK verilerine göre, inşaat işkolunda sigortalı çalışan sayısı 1 milyon 386 bin 889. TÜİK’se 2014 yılı Ekim ayı itibarıyla, inşaat sektöründe en az 2 milyon 5 bin kişi istihdam edildiğini bildiriyor. Bakanlığın inşaatların yüzde 1’ini bile denetlemediği, 2009’dan beri denetlenen inşaatlardaysa yüzde 40 oranında durdurma veya kapatma kararı verildiği göz önünde bulunduğunda, 1 milyon 980 bin çalışanın Bakanlıkça denetlenmeyen inşaatlarda çalıştığı, 800 bin emekçininse denetlenmesi halinde hakkında iş durdurma veya işyeri kapatma kararı verilebilecek inşaatlarda çalışıyor olabileceği anlaşıldı.
2014’te inşaat işkolunda 423 ölüm
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin verilerine göre Türkiye’de 2014 yılı içerisinde en az 1.886 işçi iş cinayetlerinde yaşamlarını yitirdi. Tespit edilebilen ölümlerin 423’ü inşaat-yol işkolunda gerçekleşti. Bakanlığın Yalçınkaya’ya verdiği yanıttaysa, son bir yılda tüm iş kazalarında 1.570 işçinin yaşamını yitirdiği belirtildi. Bakanlık, iş kazalarında yaralananların sayısını ise 214 bin 101 olarak tespit etti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığının tabloları
Bakanlığın resmi yanıtı (PDF formatında)
Son bir yıl içinde iş kazalarında yaralanan işçi sayısı:
Son bir yıl içinde iş kazalarında yaşamını yitiren işçi sayısı:
