Trabzon’da Solaklı Vadisinde kurulmak istenen Esentepe HES projesi, ÇED Gerekli Değildir kararının iptali için açılan davanın bilirkişi keşfinde değişiverdi
Doğu Eroğlu (27 Haziran 2015 BirGün Gazetesi)
Trabzon’da Çaykara ilçesi Solaklı Vadisine kurulmak istenen Esentepe HES projesinin ÇED Gerekli Değildir kararının iptali için Köknar Köyü sakinlerinin açtığı davada bilirkişi keşfi, 25 Haziran Perşembe gerçekleştirildi. Ancak hem projenin kurulmak istediği bölgede hem de projenin teknik detaylarında çok köklü değişiklikler yapıldığı keşif sırasında anlaşıldı. ÇED Gerekli Değildir kararına dayanak oluşturan ÇED Proje Tanıtım Dosyasındakinden farklı bir harita üzerinden gerçekleştiren keşif, Köknar Köyü sakinlerinin itirazlarına sahne oldu.
Onay alan HES’te köklü değişim
İptal davası açılmasıyla da ilk projede değişiklikler yapıldığı anlaşılmış, bölgedeki HES direnişleri yüzünden şirketin daha az ağaç kesme kararı aldığı görülmüştü. Yeni değişiklikler ise HES projesini tamamen farklı bir bölgeye taşıdı. Keşifte ortaya çıkan yeni projede, HES’in neredeyse Köknar Köyünün tam ortasından geçtiği, SİT alanında kalan bir bölgede 8 kilometre uzunlukta tünel açılması planlandığı görüldü. Değişiklikler, volkanik kayaçlar üzerine kurulu yerleşim yakınlarında patlatılacak dinamitlerin, köydeki konutları yıkabileceği veya heyelan tehlikesi doğuracağı endişesini de artırdı.
Yiten 5 canı anımsattılar
Bölgede inşaatı süren veya işletme halinde birçok HES projesi bulunuyor. Bu projelerden biri olan Balkodu-2 HES ise yalnız Köknar Köyü sakinlerini değil, tüm Türkiye’yi üzmüştü. Çaykara’nın Kavlatan mevkiindeki HES’in inşaatı sırasında Ocak 2015’te meydana gelen çığ felaketinde 5 işçi karlar altında kalarak yaşamını yitirmiş, arama-kurtarma çalışmalarında görev alıp cansız bedenleri bulanlar yine bölge sakinleri olmuştu. Esentepe HES projesine karşı açılan davanın keşfine de, facianın yansımaları damga vurdu. “HES’lerle yaşamaktan nefes alamaz olduk. En iyi olduğu söylenen iyi gösterilen HES projesi bile insanları öldürdü. Patronlar buraya gelmedi, cenazeleri karın içinden biz çıkardık. Bundan sonra irademiz dışında buraya müdahale etmenizi istemiyoruz” sözleriyle Köknar Köyü sakinleri keşif için bölgeye gelen şirket yetkililerine tepki gösterdi.
‘Onayımız yok!’
Köyün yaşlı kadınlarıysa, bir toplantıda “Sizin onayınız olmadan buraya tek çivi bile çakmayacağım” diyen şirket yetkilisine, “Bak yüzümüze, HES’e onayımız yok. Sözünü tut” diye seslendi. Projeye dava açan Köknar Köyü sakinlerinin avukatlarından Gülşen Uzuner ise yıllardır HES’lere karşı mücadele eden halkın ilk defa köylerinde kolluk kuvvetleri dışındaki görevlileri gördüğünü, hâkime ve bilirkişi heyetine köy sakinlerinin anlatımları sayesinde keşfin bir açık kürsü havasında geçtiğini aktardı. Uzuner, “Halk projeye inancı olmadığını, yereldeki yaşamını sürdürmek için HES’e karşı olduğunu açıkça anlattı” diye konuştu.
ÇED kararını bozmadı
Projeyle ilgili bir diğer soru işaretiyse, ÇED Gerekli Değildir kararının üzerinden 5 yıl geçmesine rağmen inşaata başlanamaması. Projenin tabi olduğu 2008 tarihli ÇED Yönetmeliğine göre, hakkında ÇED Gerekli Değildir kararı alınan projelerin yatırımına 5 yıl içinde başlanması gerekiyor. Ancak 2010 yılında alınan kararın üzerinden 5 yıl geçmesine ve inşaata başlanamamasına karşın, Trabzon Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ÇED Gerekli Değildir kararını iptal etmedi. Böylece kararın iptali talebi yargıya taşındı.