AKP hükümetinin uğruna Irak Merkezi Yönetimi ve ABD’yle karşı karşıya geldiği Irak Kürdistanı petrollerinin Ceyhan’dan yüklendiği tanker, Irak Merkezi Yönetiminin ambargo çağrısı üzerine ABD’li şirketler petrolü almaktan vazgeçince okyanusun ortasında kaldı
Doğu Eroğlu (10 Haziran 2014 BirGün Gazetesi)
ABD ve Irak Merkezi Yönetimi ile ters düşülmesi pahasına petrol boru hattıyla Yumurtalık Limanına getirilen Irak Kürdistanı yönetimine ait ham petrolün yol açtığı uluslararası kriz sürüyor. 22 Mayıs’ta Irak Kürdistanı petrolüyle yüklenen ve ABD’deki rafinerilere satılmak üzere Meksika Körfezi’ne yola çıkan ham petrol tankeri, ABD’yi de arkasını alan Irak Merkezi Yönetiminin uluslararası petrol şirketlerine yaptığı uyarı sonrasında yön değiştirmek zorunda kaldı. Irak Merkezi Yönetimine bağlı bir kamu işletmesi olan Devlet Petrol Pazarlama Kurumu’nun (SOMO) petrol sattığı müşterilerini “Irak’tan kaçırılan” petrolü satın almamaları yönünde uyarması krizi tetikledi. ABD’deki şirketler petrol alımından vazgeçince United Leadership isimli tanker Atlas Okyanusu ortasındayken “U dönüşü” yapıp rotasını Fas’a çevirdi. 10 gündür Kazablanka açıklarındaki uluslararası karasularda bekleyen tankerdeki petrolün, mali kriz yaşan İsveçli Corral Petrol’e satıldığı iddia edilirken, tankerin hala Fas açıklarında beklemesi kafaları karıştırıyor. Irak Kürdistanı petrollerinin Türkiye’deki Yumurtalık Limanı yoluyla dünyaya dağıtılacak olmasını geçtiğimiz aylarda AKP hükümeti büyük bir başarı olarak duyurmuş, önceki hafta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ise petrolün Akdeniz ülkelerine, Fransa ve Almanya’ya satılacağını iddia etmişti. Irak Merkezi Yönetiminin ABD desteğiyle başlattığı ambargo çözülmezken, Yumurtalık’tan çıkan ikinci tankerin bugün ulaşacağı İtalya’da ham petrol satışı yapıp yapamayacağı belirsizliğini koruyor.
Okyanusta ‘U dönüşü‘
15 Mayıs’ta İtalya’nın Sicilya bölgesindeki Augusta limanından ayrılıp 20 Mayıs tarihinde Ceyhan’a yanaşan United Leadership isimli, Marshall Adaları bandrollü , 81 bin 76 grostonluk tanker, 22 Mayıs’ta Irak’tan gelen ham petrolün yüklenmesinin ardından denize açıldı. İlk güzergâhı, uluslararası gemi takip sistemlerine göre Meksika Körfezi olarak belirlenen United Leadership, Atlas Okyanusu’nda bir süre yol aldıktan sonra “U dönüşü” yapıp rotasını Kuzey Afrika’ya çevirdi. 27 Mayıs’ta Fas’ın Kazablanka şehrinin doğusundaki Muhammediye limanı açıklarına kadar gelen tankerin buradaki aktivitesi kafaları karıştırdı. Fas Liman İdareleri yetkilileri, liman idaresinin talebi üzerine Fas karasularını terk ederek uluslararası sulara açılmak zorunda kalan tankerin henüz ham petrol yükünü boşaltmadığı iddia edildi. United Leadership yaklaşık 10 gündür bu bölgedeki bekleyişini sürdürüyor. United LEadership’in durumu belirsizliğini korurken, ikinci bir petrol tankeri 4 Haziran gecesi Ceyhan’dan ayrıldı. Malta bandıralı 62 bin 775 grostonluk Seamusic isimli gemi, İtalya’nın Trieste limanına doğru yol almayı sürdürüyor. Bugün Trieste’ye varması beklenen tankerin limana yanaşsa bile, SOMO’nun ambargosu yüzünden ham petrolün satılması beklenmiyor.
Kürt yönetimi: ‘Gideceği yere ulaştı!’
Öte yandan Ceyhan’dan ayrılan United Leadership’in örtülü bir uluslararası ambargoya maruz kaldığı iddiaları Kürdistan Bölgesel Yönetimi yetkilileri tarafından yalanlandı. Kürdistan Bölgesel Yönetimi sözcüsü Safin Dizayi hafta başında yaptığı açıklamada gemideki ham petrolün ambargodan ötürü satılamadığı iddialarını reddetmiş, “Tanker varması gereken limana ulaştı. Petrol ihracında ısrarcıyız. Kalitesi uluslararası standartlara uygun olan petrolümüz piyasa fiyatları doğrultusunda satılıyor” açıklamasını yapmıştı. Dizayi’nin petrolün varış noktasına ulaştığına ilişkin açıklaması, gözleri Fas’ın Muhammediye limanındaki petro-kimya faaliyetlerine çevirdi.
İsveçliler mi satın aldı?
Dizayi’nin açıklamasının ardından United Leadership’in taşıdığı ham petrolün boşaltılmış olabileceği tesis olarak Muhammediye kentinde bulunan Samir Petrol Rafinerisi öne çıkarken, Samir Rafinerisi’nin ticari ilişkiler ağı bu iddiayı farklı bir boyuta taşıdı. Samir Rafinerisi’nin sahibi olan ve uluslararası çapta faaliyet gösteren İsveçli Corral Petrol firması, Kürdistan’ın petrol ihracına karşı çıkan ve müşterilerini bu petrolün satın alınmaması için açıkça uyaran SOMO’nın müşterileri arasında değil. Buna ek olarak Corral’ın geçirdiği son mali denetimle, şirketin bir süredir istikrarlı olarak zarar ettiğini gösteriyor. 2013’ün son çeyreği ve 2013’e ilişkin finansal raporlara göre, Rusya kaynaklı petrol şirketleriyle rekabet edemeyen ve son 3 çeyrektir zarar açıklayan şirketin, alıcı bulunamadığı için yarı yarıya ucuzladığı ileri sürülen Kürt petrolünü satın almış olabileceği konuşuluyor. Bu iddiaya rağmen United Leadership’in 27 Mayıs tarihinden beri Fas karasuları açıklarında bekliyor olması, petrolün satılıp satılmadığı konusundaki soru işaretlerini artırıyor.
SOMO müşterileri petrolü niye alamadı?
Irak Merkezi Yönetimi, Devlet Petrol Pazarlama Kurumu (SOMO) üzerinden her ay yaklaşık 60 tanker dolusu petrol ihraç ediyor. Varil fiyatı yaklaşık 100 dolar olan Irak petrolünün Nisan ayındaki ihracat miktarı 7 milyar 582 milyon dolar olarak ölçülürken, Irak Kürdistanı’nın United Leadership tankeri yoluyla ihraç etmek istediği petrolün piyasa değerininse yaklaşık 115 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor. Irak Merkezi Yönetiminin şerh koymasına karşın Kürdistan yönetiminin kendi kontrolü altındaki bölgede çıkarılan ham petrolü Adana-Ceyhan’a erişen petrol boru hattıyla nakletmesi ve ihraç etmeye başlamasına SOMO sert tepki göstermiş, Kürdistan petrolünün satın alınmaması için kendi müşterilerini uyarmıştı. Meksika Körfezi’nde bulunan ve ABD’deki işlenmiş petrol üretiminin yaklaşık yüzde 40’lık kısmını karşılayan rafineriler arasında SOMO’nun pek çok müşterisi bulunuyor. Bu bölgede faaliyet gösteren British Petroleum (BP), Exxon Mobil, Shell, Chevron, Total Petrokimya ve Valero gibi dev firmalar, aynı zamanda SOMO aracılığıyla Irak’tan petrol ithal ediyorlar. Ceyhan’dan Meksika Körfezi’ne gitmek üzere yola çıkan ve Atlas Okyanusu üzerinde seyir halindeyken “U dönüşü” yaparak rotasını Fas’a çeviren United Leadership’in rotasındaki bu değişime, dev petrol şirketlerinin ithalat yaptıkları SOMO’dan gelen uyarı üzerine attığı geri adımın etkili olduğu enerji çevrelerinde konuşuluyor.